زندگینامه سید غلامرضا سعیدی – Gholamreza Saidi
سید غلامرضا سعیدی (۱۲۷۴ – ۱۳۶۷، در روستای نوزاد از توابع شهرستان درمیان در استان خراسان جنوبی زاده شد.این نویسنده و مترجم دینی معاصر ایران، پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در زادگاه خویش، در نخستین دوره پذیرش دانش آموز مدرسه شوکتیه بیرجند شرکت جست و تحصیلاتش را در زمینه علوم قدیم و جدید و نیز زبان فرانسه به پایان رساند.
زادروز : ۱۲۷۴ – بیرجند
درگذشت : ۲۲ آذر ماه ۱۳۶۷ – بیرجند
آرامگاه : قم بارگاه حضرت معصومه
محل زندگی : بیرجند روستای نوزاد
ملیت : ایرانی
مذهب : شیعه اثنی عشری
آثار : بالغ بر ۹۰ جلد آثار گوناگون
فرزندان : بی بی عالیه سعیدی همسر استاد سید جعفر شهیدی و سید هادی و سید مهدی سعیدی
والدین : سید محمد و بی بی رقیه
زندگی
سید غلامرضا سعیدی بیرجندی در سال 1274 در روستای “نوزاد” از توابع “بیرجند” در “خراسان جنوبی” متولد شد. پدر وی “سید محمد”، از سادات “حسینی نسب” که منتسب به سادات “میرآفتاب” است و مادر ایشان “بی بی رقیه” و از سادات حسینی می باشد. وی در مدرسه “شوکتیه” بیرجند تحصیلات خود را به پایان رساند. چون به زبان انگلیسی تسلط داشت به استخدام “بانک ملی” درآمد ولی پس از دو سال به علت آثار تالیفی در مورد اشغالگری اسرائیل، از این منسب دولتی برکنار شد.
غلامرضا سعیدی جزء اولین کسانی است که به مسئله “فلسطین” و “رژیم صهیونیستی” توجه نشان داد و آثار زیادی با موضوع فلسطین و اشغالگری اسرائیل نوشت. همچنین در حمایت از جدایی کشور مسلمان “پاکستان” از “هند” تالیفات زیادی دارد و در کنگره‌های بین‌المللی این نظر را مطرح کرده است.
وی دهها کتاب در حوزه مسائل جهان اسلام، شامل؛ “فلسطین”، “هند” و “الجزایر” نوشت. همچنین در دفاع از مفاهیم اسلامی در دهها نشریه مذهبی قلم زد و در نهایت سالها در قم در “دارالتبلیغ اسلامی” فعالیت می کرد.
به تعبیر رهبر معظم انقلاب غلامرضا سعیدی را باید از “پیشروان نهضت اسلامی” دانست. وی شاگردان زیادی تربیت کرد که می توان به دکتر علی شریعتی و دکتر مصطفی چمران اشاره کرد.
سید غلامرضا سعیدی در 22 آذر 1367 در بیرجند درگذشت و پیکرش در جوار حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.
تحصیلات
سیدغلامرضا سعیدی در 6 سالگی تحصیلات ابتدایی را در مکتب خانه زادگاهش گذراند و در حین آموختن دروس مکتب خانه، هنر قالیبافی را فرا گرفت. در سن شانزده سالگی در نخستین دوره پذیرش دانش آموز مدرسه “شوکتیه” بیرجند شرکت جست و در مدرسه “شوکتیه” از محضر شخصیتهایی چون “مدیر نراقی”، “میرزا محمد حسین مجتهد بیرجندی” و “شیخ هادی هادوی” کسب فیض کرد. و به فرا گرفتن علومی چون ریاضی، طبیعی، نجوم، زبانهای عربی، فرانسه و انگلیسی پرداخت. وی به زبان های عربی، انگلیسی و اردو مسلط بود.
وی در سال 1302 برای ادامه تحصیل به دانشگاه “علیگره” هند رفت و با اندیشه های “محمد اقبال لاهوری” (سیاستمدا و متفکر مسلمان پاکستانی) آشنا شد. از آن پس، به عنوان مبلغ اندیشه های “اقبال” در راه احیای تفکر دینی فعالیت کرد و نوشته هایش در مطبوعات کشورهای اسلامی منتشر گشت.
فعالیتهای مذهبی و سیاسی قبل از انقلاب اسلامی
غلامرضا سعیدی در دورانی که رژیم طاغوت با اعمال سیاست مدرنیزاسیون اجباری و پرداختن به زرق و برق دنیای غرب از یک طرف و نشان دادن دینداران و نیروهای مذهبی به عنوان عواملی مرتجع و عقب مانده از طرف دیگر، با نوشتن کتاب ها و مقالات متعدد باعث شد مذهبی ها با افتخار از مکتب شان در مقابل مارکسیست ها و شیفتگان دنیای غرب حرف بزنند، به نیروهای مذهبی اعتماد به نفس داد و نهایتاً پشتوانه ای برای نسلی شد که به رهبری امام خمینی(ره) انقلاب کرد. در حقیقت به تعبیر رهبر انقلاب سید غلامرضا سعیدی را باید از “پیشروان نهضت اسلامی” دانست.
غلامرضا سعیدی فقط نویسنده نبود. علاوه بر کتاب ها و مقالات بی شماری که در مجلات و جراید مذهبی مانند “آیین اسلام”، “پرچم اسلام”، “ندای حق”، “مسلمین”، “نور دانش”، “مکتب اسلام”، “وظیفه”، “مکتب تشیع”، “فروغ علم”، “پیکار اندیشه”، “گنج شایگان” و… می نوشت، در تمامی فعالیت های اجتماعی ـ سیاسی آن سال ها مانند جلسات مسجد “هدایت”، “حسینیه ارشاد”، انجمن های اسلامی دانشجویان، مهندسان و پزشکان حضور فعال داشت.
غلامرضا سعیدی با شناخت میراث اصیل اسلامی سعی در احیای تفکر دینی داشت. او با بازگو کردن داستان هایی از پیامبر اسلام(ص) و قرآن مجید و همچنین بیان جذابیت های اسلام از دید دانشمندان غربی، به دنبال معرفی اسلام برای فارسی زبانان بود. در این زمینه آثاری همچون “داستانهایی از زندگی پیغمبر ما”، “قرآن برنامه زندگی اسلام”، “اسلام به زبان ساده (برای کودکان و نوجوانان)”، “عذر تقصیر به پیشگاه محمد(ص)” و “رسول اکرم در میدان جنگ” را می توان نام برد.
تقابل فرهنگی اسلام و غرب دغدغه دیگر او بود و کتاب هایی در نقد کمونیسم منتشر کرد که “نقش اسلام در برابر غرب” و “ناسیونالیسم و انترناسیونالیسم” از آن جمله اند.
بخش دیگری از آثار سید غلامرضا سعیدی به مبارزات مردم مسلمان در کشورهای دیگر همچون “پاکستان”، “فلسطین” و “الجزایر” اختصاص دارد. گویی او به دنبال آن بود که الگویی از مبارزات مسلمانان را برای مردم ایران بیان کند. کتاب هایی چون “در جنگ پاکستان متجاوز کیست؟”، “فریاد فلسطین”، “الجزایر خونین” و “الجزایر پیروز” و …
وی در آثارش از مسلمانان به دلیل تقلید کورکورانه از غربی ها انتقاد می کرد و بازگشت به اسلام حقیقی را راه نجات می دانست و معتقد بود مسلمانان می توانند ضمن حفظ هویت خود از تمدن غرب بهره مند شوند، بدون این که اسیر معضلات آن بشوند.
وی شاگردان زیادی را تربیت کرده است که می توان از دکتر علی شریعتی و دکتر مصطفی چمران نام برد.
تشکلهای مذهبی
سعیدی پس از شهریور 1320 برای سامان دادن به وضعیت فرهنگی و مقابله با بی دینی به عضویت تشکل هایی با همین اهداف درآمد. این گونه فعالیت ها به عنوان مکمل تلاش های مرجعیت و حوزه های علمیه در شکل دهی به ساختار نوین آموزشی و تبلیغات اسلامی محسوب می شد، زیرا حوزه های علمیه در دوران دیکتاتوری 20 ساله رضاخان به شدت تضعیف شده بودند. به همین جهت تشکل های دینی مختلفی پدید آمد که فعالیت های مؤثری نیز داشتند، همچنانکه مطبوعات دینی نیز رو به افزایش گذاردند.
اتحادیه مسلمین ایران
“اتحادیه مسلمین ایران” که در 1324 تأسیس شد، یکی از تشکل هایی بود که سید غلامرضا سعیدی از اعضای هیئت مدیره آن بود که انتشار “مجله مسلمین” از فعالیتهای آن به شمار می رفت و تا سال 1335 ادامه یافت.
از اولین اقدامات این جمعیت اعلام پشتیبانی از استقلال و آزادی “کشمیر”، “الجزایر” و “فلسطین” بود که برای شرکت در جنگ اعراب علیه اسرائیل “اتحادیه مسلمین” ثبت نام به عمل آورد و هزاران نفر داوطلب مسلمان نام نویسی کردند. این اتحادیه در جریان نهضت “ملی شدن نفت” نیز فعالیت داشت و در مبارزه علیه “انگلستان” مؤثر بود.
مبارزه با خرافات که در بین برخی از مردم متدین رواج داشت، مبارزه با مظاهر بی دینی و همچنین تلاش برای اجرای قوانین اسلامی و آموزش مفاهیم دینی در صدر فعالیت های فرهنگی اتحادیه قرار داشت.
انتشار مجله فروغ علم
غلامرضا سعیدی در سال 1320 به تهران آمد و با همکاری دکتر “سید جعفر شهیدی” مجله “فروغ علم” را منتشر ساخت. دکتر “علامه سید جعفر شهیدی” که از مورخان و ادبای مشهور و جزء مفاخر بزرگ ادبی معاصر به شمار می رود، داماد غلامرضا سعیدی بود و در برخی موارد همکاری نزدیک این دو بر غنای بیشتر مقالات و پژوهش های انجام شده می افزود.
نخستین هشدارها درباره مسأله فلسطین
توجه به مسأله فلسطین از نخستین مسائلی بود که با تلاش های افرادی مانند غلامرضا سعیدی در جامعه مطرح شد و در کانون توجهات قرار گرفت؛ به گونه ای که با اوج گرفتن آن در اوایل سال 1327 بیش از 5 هزار نفر برای اعزام به فلسطین در “اتحادیه مسلمین” ثبت نام کردند.
در کتاب “خطر جهود برای ایران و جهان اسلام” که غلامرضا سعیدی در اواخر سال 1335 و علیه موجودیت اسرائیل نوشته بود، موجودیت صهیونیست ها را مخاطره آمیز توصیف کرد و هدف آن ها را تسلط بر شرق و غرب عالم دانست و نوشت که آن ها برای به دست آوردن کلید تسلط بر دنیا می خواهند مناطقی را که چاه های نفت در آن موجود است تصرف نمایند.
با حمایت ساواک و حکم دادسرای تهران نسخه‌های این کتاب از بازار جمع شد و سعیدی وادار به بازنشستگی اجباری پیش از موعد از بانک ملی ایران یعنی جایی که به واسطه تسلطش به زبان انگلیسی در آن استخدام شده بود، شد. از آن پس تمام اقدامات او به شدت تحت نظارت و کنترل ساواک بود.
پس از انتشار ترجمه کتاب “برنامه انقلاب اسلامی” تألیف “ابوالاعلی مودودی” (روزنامه نگار و متفکر هند و پاکستانی با گرایش اسلامی)، ساواک مندرجات آن را دارای گوشه و کنایه علیه حکومت دانست و پس از انتشار کتاب “پیمان جوانمردان” در 1345 نیز ساواک قم، مطالب کتاب را تحریک آمیز توصیف کرد و دستور جمع آوری نسخه های آن را صادر کرد. با رشد فعالیت های ساواک در آن سال ها، از انتشار برخی کتاب های بعدی او ممانعت به عمل آمد. اما این کار هم نتوانست جلوی فعالیت او را بگیرد.
کتاب “فریاد فلسطین” او در سال 1350 منتشر شد. کتابی که در آن ضمن پرداختن به تاریخچه ای از مسأله فلسطین، نسبت به اهداف تجاوزکارانه صهیونیست ها هشدار داده بود. این کتاب نیز توسط ساواک توقیف و نسخه های آن جمع آوری شد.
اداره شدن بین المللی مکه و مدینه
غلامرضا سعیدی در سال 1327 در کنگره اسلامی مسلمانان “انگلستان” شرکت کرد. وی از اولین نظریه پردازانی بود که پیشنهاد کرد شهر “مکه” و “مدینه” باید به صورت بین المللی اداره شود.
حمایت جدایی پاکستان مسلمان از هند
علاوه بر مسئله فلسطین، مسئله دیگری که مورد توجه غلامرضا سعیدی قرار گرفته بود، جدایی کشور مسلمان پاکستان از هند بود که او با حمایت از پاکستان تالیفات زیادی در این باره نوشت و در کنگره های بین المللی این دیدگاه را مطرح کرد.
پس از تاسیس دولت پاکستان از وی دعوت به عمل آمد تا در “مؤتمر اسلامی” (اجلاسی که گروهی از دانشمندان و علمای اسلامی برای مقابله با تهاجمات اسرائیل و کمک به مردم فلسطین تشکیل دادند) در “کراچی” پاکستان شرکت کند و از آن پس بود که سفرهای متعددی به پاکستان و هندوستان انجام داد و این سفرها زمینه ساز آشنایی وی با اندیشه های “اقبال لاهوری” شد.
تاثیرپذیری از اقبال لاهوری
سعیدی با الهام گرفتن از اندیشه اقبال در راه احیاء تفکر دینی گام بر می داشت، بخشی از کتابهای او به معرفی “اقبال لاهوری” اختصاص دارد. “اقبال شناسی” و “اندیشه های اقبال” از جمله این آثارند. سعیدی در مورد اقبال می‌گوید: «همان جور که او به مولای رومی [مولانا] می گوید: «مرشد من اوست»، بنده هم با افتخار تمام باید عرض کنم که اقبال حقی بزرگ، بیش از هر کس دیگر به گردن من دارد. البته معلمین و پدران فکری ما خیلی زیاد بودند، ولی بنای شکسته و ترک برداشته [افکار و اعتقادات] را اقبال محکم و سیمان کاری کرد.»
سعیدی را می توان یکی از اقبال شناسان برجسته کشور و در واقع از پیشتازان نشر افکار اقبال لاهوری دانست.
نپذیرفتن ملاقات با شاه
غلامرضا سعیدی پس از سال های 1320 در صحنه فرهنگ ایران به طور محسوسی ظهور می یابد و با تألیف آثار ارزنده خوب می درخشد. حتی آثارش در کشور “الجزایر” ترجمه شده و در روند مبارزات مردم “الجزایر” تأثیر می گذارد.
همچنین در “افغانستان” نیز آثارش طرفداران زیادی پیدا میکند تا آنجا که در خاطراتش می خوانیم: «روزی “سید ضیاء الدین” به من گفت: «شاه پس از دیدار با “ظاهر شاه” (پادشاه وقت افغانستان)، از او شنیده است که آثار فارسی شما در افغانستان خوانندگان زیادی دارد و مایل است شما را ببیند» و من در بادی امر، این دیدار را پذیرفتم، ولی روزی که سید ضیاء الدین به من خبر داد که در فلان تاریخ باید به دیدار شاه برویم، ناگهان جرقه ای در روحم زد و با خود گفتم: «مرا با شاه چه کار؟ پُست و مقام دنیا که نمی خواهم، آخرت هم که به دست او نیست و تازه اگر به اصطلاح شرفیاب شدم، باید به او تعظیم کنم و آن وقت در پیش جدم شرمسار خواهم شد که سعیدی، در برابر ناسیدی به تعظیم پرداختی ؟» و شعر اقبال باز به دادم رسید که:
«آدم از بی بصری بندگی آدم کرد / گوهری داشت ولی نذر قباد و جم کرد
یعنی از خوی غلامی ز سگان پست تر است / من ندیدم که سگی پیش سگی سر خم کرد»
به خود نهیب زدم، گوهر سیادت را نذر قباد و جم نمی کنم و به سید ضیاء الدین اطلاع دادم که از شرفیابی معذورم و نرفتم.»
واکنش نسبت به انحرافات کسروی
غلامرضا سعیدی در پی خواندن مقالات ضد اروپایی “احمد کسروی” در سال 1312 پیشنهاد همکاری و انتشار نشریه مستقل را به وی داد که در همین راستا در سال 1313 مجله پیمان را با همکاری هم منتشر کردند. غلامرضا سعیدی با مشاهده انحراف در دیدگاههای کسروی در سال 1315 همکاری خود را با وی قطع کرد.
کسروی دشمنی هایی با تشیع و ائمه معصومین(ع) داشته و در اولین جشن “کتاب سوزی” در ایران که اقدام به سوزاندن کتابهایی می شد که اعتقاد داشتند باعث عقب ماندگی می شود، “احمد کسروی”، قرآن و مفاتیح الجنان را به آتش کشید.
کار ترجمه به خاطر عشق به اسلام
“اقبال لاهوری” (سیاستمدار و متفکر مسلمان پاکستانی)، “سید جمال الدین اسدآبادی”، “ابوالاعلی مودودی” (متفکر اسلام گرا در هندوستان و پاکستان)، “عبدالرحمان کواکبی” (انقلابی و آزادیخواه سوریه)، “علامه کاشف‌الغطاء” (علما و مراجع شیعه) و “سید قطب” (پژوهشگر مسلمان مصری) از جمله شخصیت های مورد علاقه غلامرضا سعیدی بودند که با تألیفات خود افکار آنها را منتشر می کرد. علاوه بر آن با تسلطی که به زبانهای انگلیسی، فرانسه، عربی و اردو داشت به غیر از کتاب ها، نشریات مطرح مرتبط با علایقش را نیز دنبال می کرد. در میان مقالات ترجمه شده ای که از او موجود است، مقالاتی از نشریه های “اسلامیک ریویو لندن”، “ریدرزدایجست” (مجله آمریکایی که در تمام دنیا طرفدار دارد)، “المقطف”، “المصور” (تونس) و “الهلال” (مصر) را می توان مشاهده نمود.
اغلب آثار به جای مانده از غلامرضا سعیدی ترجمه است. خودش در این باره گفته است: «به خاطر عشق به اسلام از هر گوشه و کناری هر چه به چشمم خورده فوراً جمع کرده ام و آن لذتی را که خودم بردم خواسته ام به دیگران هم برسد، این است که خودم را هیچ وقت مؤلف ندانسته ام و بیشتر کارم ترجمه است … به خاطر علاقه هر چه که به نفع اسلام بود و هرچه که معنای تازه ای داشت گرد آورده ام. غیر از حقیقت چه بگویم؟ واقعاً حیفم آمد از آن چه خودم خوانده ام و لذت برده ام خوانندگان دیگر لذت نبرند.»
ترجمه کتاب “عذر تقصیر به پیشگاه محمد صلی الله علیه و آله” تالیف “جان دیون پورت” از جمله کارهای معروف اوست که رهبر انقلاب نیز در جلسه تفسیر قرآن خود در سال 1371 به عنوان نمونه ای از اعتراف غربی ها به حقایق فرابشری قرآن کریم از آن نام بردند و فرمودند: «همین “جان دیون پورت” انگلیسی معروف که در این اواخر حدود 30-40 سال پیش مرحوم غلامرضا سعیدی مترجم معروف، کتابش را ترجمه کرد، بنام “عذر تقصیر به پیشگاه محمد”، همه اینها غیر مسلمان و مسیحی هستند و چون خودشان اهل دانش و بینش هستند، وقتی نگاه می‌کنند به حقایق قرآن و محکمات آیات این کتاب را می بینند، تشخیص می دهند که این حقایق مربوط به ذهن محدود بشر نیست، و لذا غیر قابل انکار است.»
درگذشت
سید غلامرضا سعیدى پس از عمرى تلاش در راه تبلیغ و تبیین معارف اسلامى در 22 آذر ماه 1367 در 93 سالگی در “بیرجند” درگذشت و در کنار بارگاه “حضرت معصومه” به خاک سپرده شد.
پیام رهبر معظم انقلاب در خصوص شخصیت غلامرضا سعیدی: «این عنصر صدیق و دلسوز و خدمتگزار اسلام، در طول سال هاى با برکت عمر خویش، با فحص و تحقیق و نگارش و ترجمه، آثارى پدید آورد که بى شک در نشر افکار نوین اسلامى، داراى تأثیر بود و به خاطر همین آثار است که حقاً باید او را در زمره پیشروان نهضت اسلامى در ایران شمرد. او همچنین به مسائل جهان اسلامى اهتمام مى ورزید و در راه تشکیل نظام اسلامى تلاش فرهنگى ارزنده اى می کرد. عمر طولانی و پر برکت و پر ماجرای او با پاکی و پاکدامنی سپری شد، پاک زیست و پاک به جوار الهی پر گشود، رحمت خدا بر او و یاد او گرامی باشد.» (سید علی خامنه ای، رئیس جمهوری اسلامی ایران، 24 آذرماه 1376 تهران)
آثار
تالیفات
پاکستان؛ در سال 1327
خطر جهود برای اسلام و ایران؛ در سال 1335
اقبال شناسی؛ در سال 1338
با روشنفکر مسلمان؛ در سال 1351
کمونیسم و اخلاق؛ در سال 1352
مفخر شرق، سیدجمال الدین اسدآبادی؛ در سال 1354
ترجمه
عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن، تالیف جان دیون پورت؛ در سال 1334 (کتاب سال در 1338)
جنگ و صلح درقانون اسلام، تالیف دکتر مجید خدوری؛ در سال 1335
رسول اکرم(ص) در میدان جنگ، تالیف پرفسور دکتر محمد حمیدالله؛ در سال 1336
اولین قانون اساسی مکتوب در جهان، تالیف محمد حمید الله؛ در سال 1336
پیشرفت سریع اسلام، تالیف دکتر لورا واکسیا واگلیری؛ در سال 1337
زندگانی حضرت محمد(ص)، تالیف دکتر محمد حمیدالله؛ در سال 1339
برنامه انقلاب اسلامی، تالیف علامه شهیر سید ابوالا علی مودودی؛ در سال 1340
مبادی اسلام و فلسفه احکام، تالیف سید ابوالا علی مودودی؛ در سال 1342
خداشناسی، طریق نجات، تالیف ابوالعلی مودودی؛ در سال 1344
داستانهایی از زندگی پیغمبر ما، تالیف ممتاز احمد پاکستانی؛ در سال 1345
عمار یاسر پیشاهنگ اسلام و پرچمدار علی(ع)، تالیف صدرالدین شرف الدین؛ در سال 1345
فرد و اجتماع، تالیف محمد قطب؛ در سال 1345
گفتاری چند در مسائل رشد اقتصادی، تالیف آندره پیاتیه؛ در سال 1345
منشور جهانی اسلام، تالیف دکتر محمد رفیع الدین؛ 1346
ماجرای سقیفه یا اولین توطئه در اسلام، تالیف علامه محمد رضا مظفر؛ در سال 1347
نقش اسلام در برابر غرب، تالیف مارگرت مارکوس؛ در سال 1348
ضجه فلسطین و حریق مسجد القصی، تالیف محمد حسنین هیکل؛ در سال 1350
بیست و چهار ساعت آخر زندگی جمال عبدالناصر، تالیف محمد حسنین هیکل؛ در سال 1350
اسلام سد راه جاهلیت، تالیف ابوالا علی مودودی؛ در سال 1350
تربیت از دیدگاه قرآن، تالیف دکتر محمد فاضل جمالی؛ در سال 1354
و …
مقالات
اسلام وطب جدید
اسلام و جاهلیت
مسئله کشمیر
متجاوز کیست؟
قائد اعظم محمد علی جناح
فلسفه و تربیت
عایشه همسر پیغمبر (ص)
جلوه حق در اندونزی
اول اخلاق ما، بعد تمدن آن ها
پیمان جوانمردان
وظیفه روشنفکران و دگرگونی ایدئولوژی ها
فریاد فلسطین
منشور نهضت اسلامی
جمال عبدالناصر
فلسفه اقبال
الجزایر پیروز
غذای فکر برای مسیحیان
بزرگترین مرد تاریخ
انگیزیسیون یا محکمه تفتیش عقاید
ناسیونالیسم و انترناسیونالیسم
مبانی اخلاقی برای جنبش اسلامی
اسلام و غرب
توطئه خاور شناسان
اسلام به زبان ساده
مصاحبه
شالوده علوم جدید در اسلام
جاذبه اسلام
بحران فعلی جهان
سکولاریزم
اندیشه اقبال لاهوری
روح فرهنگ اسلام
سالشمار زندگی
۱۲۷۴- تولد در روستای نوزاد از توابع بیرجند.
۱۲۷۹- شروع به کار در کارگاه قالی بافی در سن ۵ سالگی.
۱۲۸۰- شروع به تحصیلات اولیه در مکتبخانه روستا.
۱۲۹۲- مهاجرت به بیرجند. – شروع به تحصیل در مدرسه شوکتیه در زمینه علوم قدیم و جدید. – شروع به آموزش زبان فرانسه از ابتدای تحصیل در مدرسه شوکتیه . – شروع به آموزش زبان عربی همزمان با آموزش زبان فرانسه.
۱۲۹۴- شروع به آموزش زبان انگلیسی در خارج از مدرسه توامان با دروس مدرسه.
۱۲۹۹- فارغ التحصیلی از مدرسه شوکتیه .
۱۳۰۰- استخدام در بانک و ادامه همکاری تا سال ۱۳۰۲.
۱۳۰۲- عزیمت به هندوستان برای ادامه تحصیل. – ورود به دانشگاه علبگره و آشنایی با دکتر محمد اقبال لاهوری.
۱۳۱۲- پیشنهاد همکاری و انتشار نشریه مستقل به احمد کسروی در پی خواندن مقالات وی با مضامین ضد اروپایی گری.
۱۳۱۳- انتشار مجله پیمان از سوی کسروی و اعلام علاقمندی به همکاری با وی.
۱۳۱۵- مشاهده انحرافات در مجله پیمان و دیدگاه کسروی و قطع همکاری با وی.
۱۳۲۰- عزیمت و سکونت دائمی در تهران. – انتشار مجله فروغ علم با همکاری دکتر سید جعفر شهیدی.
۱۳۲۲- ترجمه کتاب ( اسلام و طب جدید یا معجزات علمی قرآن )) تالیف دکتر عبدالعزیز اسماعیل پاشا.
۱۳۲۳- عزیمت به عراق و کسب فیض از محضر آیت الله شیخ محمد حسین کاشف الغطا.
۱۳۲۴- تاسیس و راه اندازی (( اتحادیه مسلمین ایران )) با همکاری بهضی از دوستان همفکر. – انتشارمجله مسلمین بعنوان ارگان رسمی اتحادیه مسلمین ایران.
۱۳۲۵- اعلام پشتیبانی اتحادیه مسلمین ایران از استقلال و آزادی کشمیر، الجزایر و فلسطین.
۱۳۲۶- سفر به کشورهای پاکستان و هند. – نگارش و تالیف کتاب (( پاکستان )) در دهم آبانماه.
۱۳۲۷- سفر به انگلستان و شرکت در کنگره اسلامی مسلمانان. – ارائه نظریه اداره شهرهای مکه و مدینه بصورت بین المللی.
۱۳۳۴- ترجمه کتاب (( عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن )) تالیف جان دیون پورت.
۱۳۳۵- ترجمه کتاب (( جنگ و صلح درقانون اسلام )) تالیف دکتر مجید خدوری. – تالیف کتاب فرهنگی، سیاسی (( خطر جهود برای اسلام و ایران )). – تحت تعقیب قرار گرفتن توسط نیروهای امنیتی بخاطر تالیف کتاب((خطر جهود برای اسلام و ایران )).
۱۳۳۶- ترجمه کتاب (( رسول اکرم ( ص ) در میدان جنگ )) تالیف پرفسور دکتر محمد حمیدالله. – ترجمه کتاب (( اولین قانون اساسی مکتوب در جهان )) تالیف محمد حمید الله.
۱۳۳۷- ترجمه کتاب (( پیشرفت سریع اسلام )) تالیف دکتر لورا واکسیا واگلیری.
۱۳۳۸- انتخاب کتاب (( عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن )) بعنوان کتاب سال. – تالیف کتاب (( اقبال شناسی )) که به هنر و اندیشه علامه دکتر محمد اقبال لاهوری پرداخته.
۱۳۳۹- ترجمه کتاب (( زندگانی حضرت محمد <ص> )) یا (( بزرگترین مرد تاریخ جهان )) تالیف دکتر محمد حمیدالله.
۱۳۴۰- ترجمه کتاب (( برنامه انقلاب اسلامی )) تالیف علامه شهیر سید ابوالا علی مودودی.
۱۳۴۲- ترجمه کتاب ( مبادی اسلام و فلسفه احکام )) تالیف سید ابوالا علی مودودی.
۱۳۴۴- ترحمه کتاب (( خداشناسی، طریق نجات )) تالیف ابوالعلی مودودی.
۱۳۴۵- ترجمه کتاب (( داستانهایی از زندگی پیغمبر ما )) تالیف ممتاز احمد پاکستانی. – ترجمه کتاب (( عمار یاسر پیشاهمگ اسلام و پرچمدار علی <ص> )) تالیف صدرالدین شرف الدین. – ترجمه کتاب ( فرد و اجتماع )) تالیف محمد قطب در بهمن ماه. – ترجمه کتاب (( گفتاری چند در مسائل رشد اقتصادی )) تالیف آندره پیاتیه.
۱۳۴۶- ترجمه کتاب (( منشور جهانی اسلام )) تالیف دکتر محمد رفیع الدین.
۱۳۴۷- ترجمه کتاب (( ماجرای سقیفه یا اولین توطئه در اسلام )) تالیف علامه محمد رضا مظفر.
۱۳۴۸- ترجمه کتاب (( نقش اسلام در برابر غرب )) تالیف مارگرت مارکوس.
۱۳۵۰- ترجمه کتاب (( ضجه فلسطین و حریق مسجد القصی )) تالیف محمد حسنین هیکل. – ترجمه کتاب (( بیست و چهار ساعت آخر زندگی جمال عبدالناصر )) تالیف محمد حسنین هیکل. – ترجمه کتاب (( اسلام سد راه جاهلیت )) تالیف ابوالا علی مودودی.
۱۳۵۱- تالیف کتاب (( با روشنفکر مسلمان )) با هدف تبلیغ فکر اسلامی، راهنمایی و ارشاد غربیها. ۱۳۵۲- تالیف کتاب (( کمونیسم و اخلاق )).
۱۳۵۳- ترجمه کتاب (( اسلام به زبان ساده )).
۱۳۵۴- تالیف کتاب (( مفخر شرق، سیدجمال الدین اسدآبادی )) با کوشش، مقدمه، پاورقی و توضیحات حجت السلام و المسلمین سیدهادی خسروشاهی. – ترجمه کتاب (( تربیت از دیدگاه قرآن )) تالیف دکتر محمد فاضل جمالی.
۱۳۵۵- ترجمه کتاب (( داستانهایی از تاریخ اسلام )).
۱۳۷۷- ترجمه کتاب (( اسلام و غرب )) تالیف پرفسور دکتر احمد خورشید.
