بیوگرافی حجت الاسلام علی اکبر رشاد
علی اکبر رشاد (متولد به سال ۱۳۳۵ ش / ۱۳۷۵ق، پنجم رمضان) محقق اسلامی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو هیئت علمی و رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مؤسس و رئیس حوزهٔ علمیهیامام رضا و رئیس شورای حوزههای علمیهٔ استان تهران است.
زادروز : ۱۳۳۵ ش
زادگاه : تهران – ایران
حیطه : فلسفه اسلامی، فلسفه دین، فقه و اصول
دوره : فلسفه سده ۲۰
مکتب : فلسفه اسلامی
زندگی
حجت الاسلام علی اکبر صادقی رشاد، در سال 1335 (مصادف با ماه رمضان 1377 هجری قمری) در تهران متولد شد. وی تحصیلات حوزوی فقه و فلسفه اسلامی را زیر نظر استادان برجسته حوزههای علمیه تهران و قم گذرانده و به تحقیق و تدریس در زمینه فلسفه، منطق فهم دین و فقه و اصول اشتغال داشته است. وی، مؤسس و رییس “پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی” و مؤسس و سرپرست حوزهٔ علمیهٔ امام رضا(ع) بوده و در کارنامه سیاسی و مسئولیت های اجرایی وی، عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، ریاست حوزه علمیه امام رضا(ع) تهران، عضو هیأت علمی مرکز گفت و گوی ادیان و ریاست انجمن دوستی ایران و یونان، دیده می شود.
مدارج تحصیلی
حجت الاسلام رشاد، در سال 1340 برای فرا گیری قرآن به مکتب خانه رفت و 1 سال بعد در مدرسه ای غیر دولتی آموزش کلاس اول را آغاز کرد. در سال 1347 و به تشویق پدر به فراگیری تحصیلات حوزوی پرداخت.
وی دوره مقدمات تحصیلات حوزوی را طی سالهای 1346 تا 1349، نزد حجت الاسلام کمالی، “محمدزادهٔ مزینانی”، “علی افخمی (افخمرضایی)”، “آیت الله مجتهد زنجانی نجفی”، “آیت الله عبد الصمد خویی” و در تهران فرا گرفت و سپس برای ادامهٔ تحصیل در تابستان سال 1349، به قم مهاجرت کرد و در مدرسهٔ علمیهٔ “آیت الله العظمی گلپایگانی” که نخستین مرکز آموزشی تحت برنامه و جدید حوزهٔ قم محسوب می شد پذیرفته و به تحصیل مشغول شد.
وی برخی از دروس “سطح دو” حوزه نظیر “معالم الدین” و “ملاذ المجتهدین” را نزد “آیت الله باکویی”، “مختصر المعانی” را نزد “آیت الله حاج حسن آقا تهرانی”، “المنطق” و “اصول الفقه” را نزد “آیت الله مختار امینیان گیلانی”، جلد اول و دوم “شرح لمعه” را نزد حضرات آیات “طالقانی”، “اشتهاردی”، “محمودی اشتهاردی”، “صلواتی اراکی” و همچنین دروس “تفسیر و عقائد” را در محضر “آیت الله شب زنده دار شیرازی” و “ادیان و فرق” (بهائیت، مسیحیت و یهودیت) را نزد “حجت الاسلام عبد القائم شوشتری” فرا گرفت.
حجت الاسلام رشاد، سطوح عالی حوزه را نزد حضرات آیات “حاج شیخ علی پناه اشتهاردی”، “محسن حرم پناهی قمی”، “مرتضی مقتدایی اصفهانی”، “مصطفی اعتمادی خواجوی تبریزی”، “سید ابوالفضل موسوی تبریزی (ریحانی)”، “مرتضی بنی فضل”، “رسول موسوی تهرانی”، “ستودهٔ اراکی”، “قافی یزدی”، “سید علی محقق داماد” و “جعفر سبحانی تبریزی” طی کرد.
پس از اتمام سطوح سه گانهٔ حوزه و از سال 1355 و به مدت بیش از 20 سال در درس “خارج فقه و اصول” حضرات آیات “وحید خراسانی”، “علی مشکینی”، “حسینعلی منتظری” در قم؛ و کلاس درس مقام معظم رهبری و “آیت الله مجتبی تهرانی” در تهران شرکت کرد و همزمان با فراگیری فقه و اصول، سطوح مختلف فلسفه را نیز نزد اساتیدی چون “آیت الله احمد بهشتی”، “شهید مرتضی مطهری” و “آیت الله محمد محمدی گیلانی” فرا گرفت.
مسئولیت ها و سوابق اجرایی
ریاست کارگروه علوم انسانی اجتماعی و معارف دینی صندوق حمایت
ریاست هیأت ممیزهٔ مشترک مراکز آموزش عالی استان تهران
مؤسس و رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سال 1373
مؤسس و سرپرست حوزهٔ علمیهٔ امام رضا(ع) در سال 1378
عضو هیأت علمی مرکز گفت وگوی ادیان
رئیس انجمن دوستی ایران و یونان
ریاست هیأت حمایت از کرسیهای نظریه پردازی
ریاست شورای حوزه های علمیهٔ استان تهران در سال 1390
ریاست هیأت امنای پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهٔ اسلامی
عضویت شورای عالی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت در سال 1390
ریاست شورای حوزوی الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت
تجلیل علی اکبر رشاد از سخنرانی تاریخی رهبری در سال 1388
حجت الاسلام صادقی رشاد بعد از نماز جمعه تاریخی مقام معظم رهبری در 29 خرداد سال 1388 با ارسال نامه ای به مقام معظم رهبری به واکاوی اظهارات ایشان پرداخت که بخشی از متن نامه وی به شرح زیر می باشد:
«…سخنان سرشار از صلابت و صولت و سطوت؛ و آکنده از صراحت و سلاست و ستواری؛ و مالامال از صواب و صلاح؛ و سرریز از صفا و سوز و گداز و مشحون از سماحت و صبوری و سعه صدر شما در خطبه آدینه پیشین، صمصام صف شکنی بود که بر تارک بدخواهان جهانی فرود آمد و صفیر سر بیمغز شکافی بود که بر مغز علیل اندیشان بومی فرو نشست؛ و صلای ابتهال و احتجاجی بود که حجت، بر منکران و متمردان تمام کرد؛ و صور بیدار باشی بود که در گوش جان هوشباختگان دمیده شد و سروش هدایتی بود که بر قلب سرگشتگان و متحیران نازل گشت و ذوالفقار وش، فاروق حق و باطل شد و چشم فتنه را از حدقه برکشید؛ و صراحی سکرآوری بود که سر خوشان باده ولایت را دو چندان کرد.
سرکردگان استبداد بینالمللی که هراسناک از تبلور مشروعیت “درونی شده” نظام مقدس جمهوری اسلامی در آینه درصدی ملت، در آغازه دهه چهارم انقلاب اسلامی، حیرت زده و شتاب آلود به خام سرایی و یاوهدرایی پرداخته بودند، در آن جمعه نورانی و بارانی، بار دیگر خروش سهمگین خمینی را از حنجره خلف صالحش، با رسایی تمام شنیدند و دموکراسی شعاران مستبد خصال نیز که اینک “مصالح ملی” و “میراث امام(ره)” را به قربانگاه “منافع شخصی ـ جناحی” بردهاند، در پیشبرد مطالبات خودخواهانه و منطقناشناسانه، خویش را در بن بستی، که خود ساخته بودند، گرفتار یافتند…»
مهمترین ابعاد شخصیتی امام خمینی(ره) از نگاه علی اکبر رشاد
علی اکبر رشاد، در گفتگو با پایگاه اطلاع رسانی و خبری “جماران” در 10 خرداد ماه 1390 در خصوص برخی ویژگی های شخصیتی امام خمینی(ره) چنین می گوید: «حضرت امام خمینی(ره) الگو و نمونهای از جنس امیرالمومنین(ع) بود. شخصیت او ابعاد مختلفی داشت و جامع ابعادی بود که در تاریخ کمتر در یک شخص همزمان و توأمان دیده میشود. در عین اینکه عارف بود مجاهد نیز بود، در عین فقاهت، فیلسوف نیز بود، در عین ریاضت و سلوک، اجتماعی بود، در عین مهربانی یک شخصیت قهار و مظهر اسما جلال اللهی بود. این مرد در حقیقت یکی از تجلیات و آیات الهی در روزگار ما بود و در وجود و شخصیت آن بزرگوار، اسما و صفات جمال الهی و اسما و صفات جلال الهی تجلی کرده بود.
نقش امام خمینی (ره) در انقلاب اسلامی
حضرت امام خمینی(ع) بانی انقلاب بود. تعبیری گویاتر از این در مورد نقش حیاتی و سرنوشتساز ایشان در انقلاب اسلامی نمیتوان داشت. امام بنیانگذار این نهضت عظیم بود که مبدأش در ایران بود؛ خورشید انقلاب در ایران سر زد و به نقاط دیگر منطقه دامن گسترد و اکنون در یک گسترهٔ بسیار وسیعتر و مقیاس منطقهای، خود را نشان میدهد و همان طور که رهبری فرهمند انقلاب فرمودند در آیندهٔ نه چندان دور که شاید نسل ما شاهد آن باشد افکار و مرام حضرت امام و موج بیداری که او پدید آورد، حتی به اروپا هم برسد.
نقش حضرت امام در انقلاب که مهمترین پدیدهٔ قرن ما قلمداد میشود نقش جوهری و محوری بود و بدون وجود امام این ملت و همهٔ امکانات و ظرفیتی که پای کار آمد نمیتوانست به ثمر بنشیند. در حقیقت امام هرچند یک نفر بود اما آن رقم یکی بود که جلوی آن ده صفر قرار میگیرد؛ ده تا صفر بدون آن “یک” هیچ است، اما با همان “یک” که ظاهراً یکی است، یکمرتبه ضریب عظیمی از قدرت و توان را به منصه ظهور میرساند. امام یک بود، اما یکی که جلوی دهها صفر قرار گرفت و آن صفرها را معنیدار کرد. ملت ما با حضور و وجود حضرت امام بود که اقتدار، قدرت، ابتکار، شهامت، شجاعت، ایمان، روحیه شهادتطلبی و جهادگری خود را بروز داد.
شیوهٔ حکومتداری امام خمینی (ره)
در عرصه مدیریت، مدیریت نبوی را به نمایش گذاشت، بدین معنا که توانست در یک جامعه کویرسان که فرسنگها با فرهنگ دینی فاصله گرفته بود و دورههای طولانی، بوی خوش مدیریت قدسی را استشمام نکرده بود در دوره و روزگاری که همه فکر میکردند یا باید زیر پرچم لیبرالیسم سینه بزنند و یا زیر پرچم و خیمهٔ سوسیالیزم، مارکسیسم اجتماع کنند تا بتوانند مبارزه کنند، امام آمد و مدیریت جدیدی را در این میان، جدا از سوسیالیسم و لیبرالیسم طراحی کرد و به اجرا گذاشت.
مدیریتی که متکی به ایمان دینی مردم و توکل و عزم و شهامت و شجاعت فوقالعاده و اعجابانگیز خود ایشان بود، توانست در این دوره جهان را اداره کند. این را از سر مبالغه نمیگویم، جلوههایی از مدیریت امام در مقیاس جهانی را دیدهایم، مثلاً با یک فتوای کوتاه در موضوع “سلمان رشدی”، برای اولینبار پس از رحلت پیامبر اعظم (ص)، قلبِ افزون بر یک میلیارد مؤمن را به هم گره زد و در یک صف قرار داد، این یعنی مدیریت.
ایشان پیش از ارتحال نیز گویی به الهام الهی دریافته بود که به زودی از میان امت خواهند رفت، چند مشکل اساسی را از پیش روی انقلاب برداشت. پروندهٔ جنگ را بسیار پیروزمندانه و فاتحانه بست. مسئلهٔ قائممقامی غیر هماهنگ و مشکلزا را با برکناری آقای “منتظری” قاطعانه حل کرد. موضوع رهبری مقام معظم رهبری را بنا به نقلهای جناب آقای “هاشمی رفسنجانی”، مرحوم “حاج احمد آقا” و دیگر بستگان و نزدیکان آن بزرگوار مثل سرکار خانم مصطفوی به نحو بسیار هوشمندانه مطرح کردند. مسئلهٔ اصلاح نقاط دارای مشکل قانون اساسی را که بعد از ده سال اجرا، آشکار شده بود، با مدیریت خود به انجام رساندند. اصلاح قانون اساسی کار بزرگی بود که احیاناً فرد دیگری جز او قادر به انجام آن نبود و او که مؤسس بود باید آن را به سامان میرساند.
یکی از ویژگیهای مدیر و رهبر خوب، قدرت برانگیزندگی است. قدرت ایشان در گسیل نیرو و برانگیختن تودههای مردم و نـخبگان در همـهٔ تـاریخ ایران بینظیر است. امام را میتوان یک الگوی تمام برای مدیریت دینی در عصر مدرنیته و فرا مدرن دانست، هرچند ایشان خارج از بازهٔ مدرنیته بود.»
ترویج سبک زندگی اسلامی وظیفه اصلی حوزویان
حجت الاسلام علی اکبر رشاد در نشست “ما و مسئله سبک زندگی” که در حوزه علمیه امام رضا(ع) و در 4 دی ماه 1391 برگزار شده بود، طی سخنانی در خصوص ترویج سبک زندگی اسلامی و ویژگی های آن اظهار داشت: «رسالت حوزه علمیه تحقق بخشیدن به دین در حیات عینی است، نخستین وظیفه حوزه علمیه این است که دین را در عرصههای زندگی عینی کند.
حوزه علمیه در این مسائل مسئولیت بیشتری دارد و به تبع شهر تهران بیشتر در معرض هجوم دشمنان است و دشمن برای تغییر سبک زندگی ایرانیان و به خصوص شهروندان تهران دندان تیز کرده است. در خصوص سبک زندگی گاهی گفته میشود اولین بار “آلفرد آدلر” تعریف کرده است و بعد شاگردان او این مطلب را بسط دادند.
عده ای غرب را پیشینه ی ارائه سبک زندگی معرفی می کنند
عدهای بشر را بی پیشینه تلقی میکنند و غرب را همه چیز معرفی کردهاند. آنها تا قصد دارند مطلبی را ارائه دهند میگویند: این مطلب از فلان نفری که پدر جامعه شناسی، روانشناسی و … است نقل میکنم، این در حالی است که تمدن اسلامی دارای پیشینه تاریخی علمی است.
چگونه زیستن همان سبک زندگی است البته چگونه زیستن در تمدن اسلامی کاملاً متعارف بوده و بین امت اسلامی مطرح بوده است؛ گاهی سبک زندگی به عنوان فرهنگ معرفی شده و به یک معنی سبک زندگی، تحقق اسلام است.
با این نگاه برای هر چیزی آغازی در تاریخ جدید غرب پیدا می کنند. سبک زندگی با تاریخ بشر ارتباط دارد و هر ملتی سبک زندگی خاص خود را داشته و مسائل زندگی مطرح بوده است. در جهان اسلام هم آثاری در این باب نوشته شده است.
سبک زندگی اسلامی، اجرای اسلام با همه ابعاد آن است. برخی از بزرگان ما، دین را به سبک زندگی آنچنان که متداول است تعریف کرده اند. علامه طباطبایی دین را شیوه زندگی تعریف می کند. وقتی دین را پیاده کنیم، نوعی از سبک زندگی را دنبال می کنیم…»
فعالیت های علمی و فرهنگی
علی اکبر رشـاد، در سال 1373 “پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی” را تأسیس و ریاست آن را عهده دار شد که از بزرگترین مراکز تحقیقاتی دینی و علمی غیردولتی ایران محسوب می شود. این پژوهشگاه دارای پنج پژوهشکده و مجموعاً بیست گروه علمی در زمینههای فلسفه، معرفتشناسی، عرفان، فلسفهٔ دین، قرآن پژوهی، کلام، منطق فهم دین؛ اخلاق، فقه و حقوق، سیاست، اقتصاد، مدیریت اسلامی، غربشناسی، تاریخ و تمدن، فرهنگ پژوهی، انقلاب اسلامی، ادبیات و… است.
مجلات منتشر شده در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی 9 مجلهٔ علمی را منتشر می کند که عناوین آنها بدین شرح است:
مجلهٔ تخصصی فلسفهٔ دین (دارای درجهٔ علمی پژوهشی)
فصلنامه تخصصی “قبسات”
فصلنامه تخصصی معرفتشناسی “ذهن”
فصلنامه اقتصاد اسلامی (دارای درجهٔ علمی پژوهشی)
فصلنامه حقوق اسلامی (دارای درجهٔ علمی پژوهشی)
مجلهٔ فکری و انتقادی “کتاب نقد” (فصلنامه)
فصلنامهٔ بینالمللی فلسفهٔ دین در زمینهٔ فلسفه و الهیات ( به زبان انگلیسی)
فصلنامهٔ بینالمللی قبسات در زمینهٔ نظامات اجتماعی اسلام ( به زبان عربی)
ماهنامهٔ زمانه (تاریخ و جامعه شناسی ایران معاصر)
ماهنامهٔ حاشیه (در باب مسائل حوزههای علمیه برای مخاطبان حوزوی)
دانشنامه های منتشر شده تحت نظر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
چهار دانشنامه تحت نظر علی اکبر رشاد در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است:
دانشنامهٔ امام علی(ع) (در سیزده جلد)
دانشنامهٔ قرآن شناسی (در بیست و پنج جلد)
دانشنامهٔ حکمت نبوی(ص) (در پانزده جلد)
دانشنامهٔ فرهنگ فاطمی(س) (در شش جلد)
مؤسس و سرپرست حوزهٔ علمیهٔ امام رضا(ع)
حوزهٔ امام رضا(ع) واقع در تهران متشکل از چهار مدرسهٔ علمیه (رضائیه، ثامنیه، محمدیه، و مؤسسهٔ آموزش عالی تخصصی) میباشد، یک مجتمع حوزوی جامع همهٔ پایهها و سطوح آموزشی حوزوی و رشتههای تخصصی (فلسفه، کلام، حقوق عمومی، حقوق خصوصی، جزا و…) است.
شرکت در کنفرانس های بین المللی و ارائه مقالات
علی اکبر رشاد، جهت حضور و ارائه مقاله در کنفرانس های علمی و مجامع فرهنگی به کشورهای مختلف ازجمله آلمان، آمریکا، اتریش، اسپانیا، انگلستان، ایتالیا، بوسنی، پاکستان، ترکیه، سریلانکا، سوئیس، سوریه، عربستان، قبرس، لبنان، واتیکان، هند، یونان و… سفر کرده است.
فعالیت های آموزشی
حجت الاسلام رشـاد، پس از اتمام تحصیلات حوزوی و بازگشت از قم، در تهران به تحقیق و تدریس دروس فقه و اصول، فلسفه و عرفان در حوزهٔ تهران، فلسفهٔ دین و کلام، تفسیر قرآن و منطق فهم دین، در دانشگاههای تهران و مشهد و فعالیتهای علمی – فرهنگی پرداخته است.
جوایز و افتخارات
علی اکبر رشاد، در سال 1368، از سوی جشنواره بینالمللی “فارابی” به عنوان نظریه پرداز برجسته معرفی شده و به دلیل ارائه نظریه “ابتنا”، از سوی یونسکو، آیسسکو و ریاست جمهوری اسلامی ایران جوایز و تقدیرنامه دریافت کرده است.
آثار و تألیفات
علی اکبر رشاد دارای مقالات متعدد در حدود 125 مقاله و چندین قطعه شعر سروده شده می باشد. از کتب منتشر شده توسط وی می توان موارد زیر را برشمرد.
کتب
تلویحات
تماشای جمال
حریت و مدارات
خشونت و مدارا
دموکراسی قدسی
دین پژوهی معاصر
فلسفهٔ دین
مباحثه با جان هیک
معنا منهای معنا
منطق فهم دین
نظریهٔ ابتناء
عکس حجت الاسلام علی اکبر رشاد
زندگینامه حجت الاسلام علی اکبر رشاد
گالری تصاویر حجت الاسلام علی اکبر رشاد