بیوگرافی عباسعلی کدخدایی – Abbas Ali Kadkhodayi

عباسعلی کدخدایی (نام کامل: عباسعلی کدخدائی الیادرانی، زاده ۱۳۴۰، اصفهان) کارشناس رشته حقوق از دانشگاه تهران است. وی عضو حقوقدان شورای نگهبان (در دوره‌های چهارم و پنجم) و در سه سال اول دوره اخیر (دوره ششم) قائم مقام دبیر شورای نگهبان، معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان و سخنگوی شورای نگهبان بود که دوره قانونی وی و دو عضو دیگر تا 25 تیر 1392 به پایان رسید و وی با کم آوردن تنها یک رای در مجلس شورای اسلامی نتوانست مجددا حقوقدان شورای نگهبان بماند.

زندگی

عباسعلی کدخدایی الیادرانی، در سال 1340 در اصفهان متولد شد. وی دکترای حقوق بین الملل را از انگلیس اخذ کرد و عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد. کدخدایی به مدت 12 سال در شورای نگهبان قانون اساسی حضور داشته که اولین سمتش، قائم مقام دبیر این شورا بوده است.

وی پس از آن در سمتهای معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان و سخنگوی شورای نگهبان به فعالیت خود ادامه داد. کدخدایی در دوره چهارم و پنجم عضو حقوقدانان شورای نگهبان بود و با تلاش و پشتیبانی کدخدایی مرکز تحقیقات شورای نگهبان ایجاد شد. در سال 1392 وی با کم آوردن تنها یک رای در مجلس شورای اسلامی نتوانست مجددا جزء حقوقدانان شورای نگهبان باقی بماند. پس از آن مشاور دبیر شورای نگهبان شده و فعالیتش را در دانشگاه بیشتر کرد.

تحصیلات

عباسعلی کدخدایی مدرک کارشناسی رشته حقوق را از دانشگاه تهران گرفت، گرایش تخصصی وی در مقطع کارشناسی، متون حقوقی و حقوق سازمانهای بین المللی بود. کدخدایی پس از اتمام تحصیل، در وزارت سپاه سابق مشغول به کار شد و پس از پایان جنگ تحمیلی جهت ادامه تحصیل در انگلستان بورسیه شد و کارشناسی ارشد را در رشته حقوق اساسی تطبیقی نظامهای انتخاباتی و حقوق بین الملل عمومی به پایان رساند. وی موفق شد در رشته حقوق بین الملل از دانشگاه “هال” انگلستان مدرک دکترا اخذ کند. پس از اخذ مدرک دکترا عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد و به تدریس پرداخت.

مسئولیتها و عضویتها

قائم مقام دبیر شورای نگهبان قانون اساسی

معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان

سخنگوی شورای نگهبان قانون اساسی

معاونت اجرایی در امور انتخابات شورای نگهبان

رئیس مرکز تحقیقات شورای نگهبان

رئیس هیات بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین

مشاور عالی دبیر شورای نگهبان در امور حقوقی و سیاسی

عضویتها

عضو حقوقدان شورای نگهبان در دوره‌های چهارم و پنجم

عضو هیات عالی حل اختلاف منصوب مقام معظم رهبری

عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

تالیفات

پخش مستقیم برنامه‌های ماهواره‌‌ای از دیدگاه حقوق بین‌الملل 1379

ساختار و حقوق اتحادیه اروپایی 1380

چالشهای حقوق پخش مستقیم برنامه های ماهواره ای 1380

حقوق بین الملل و پخش مستقیم برنامه های ماهواره ای 1380

حقوق در پرتو نظریه و کاربرد 1389

حقوق در پرتو نظریه و کاربرد 1389 (زیر نظر عباسعلی کدخدایی)

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در نظم حقوق کنونی 1389 (زیر نظر عباسعلی کدخدایی)

تروریسم و مقابله با آن 1390

حاکمیت قانون و ولایت مطلقه فقیه 1391

بازخوانی نظام قضایی جمهوری اسلامی 1392

مقاله

نگرشی به ساختار مرجع حل اختلاف در سازمان تجارت جهانی، مجله حقوقی، شماره 21

جنبه های حقوقی تحریمهای اقتصادی امریکا علیه شرکتهای خارجی، مجله کانون وکلا، دوره جدید، شماره 12، 1376

شخصیت حقوقی جامعه و اتحادیه اروپایی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 44، 1378

نگرشی به ساختار دیوان دادگستری اروپایی و نقش آن در روند همبستگی اتحادیه، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 51، 1380

Legal Aspects of USA Sanctions on Foreign Companies: Back to the Pre- Uruguay Round Era? , cardozo Law Bulletin , Italy, 1996

Exclusive competence of the EU and the Role of the European Court of Justice (ECJ), submitted to the Iranian Seminar held in Birmingham. UK in 1996.

The EU or the ECO? Turkey at the Crossroad! , Gumruk Birlrgi, Turkey, 1997

Legal Aspects of USA Sanctions on Foreign Companies: Violation of the Conventional Obligations? Submitted to the seminar of Extra- Territorial Application of National Legislation: Sanctions Imposed Against Third Parties, held in Tehran By the Asian African Legal Consultative Committee, January 1998.

State Responsibility, a case study of Pakistan Intervention in Afghanistan, Published in Tehran Times, September 17, 1998

The Extraterritorial Jurisdiction of USA courts , International Law or Tobago Law? Published in Tehran Times, September 3, 1998.

فعالیت در شورای نگهبان

شورای نگهبان قانون اساسی را می‌توان نماد اسلامیت نظام جمهوری اسلامی ایران دانست، شورای نگهبان وظیفه بررسی عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام اسلامی و قانون اساسی را دارد. از طرف دیگر شأن نظارتی این شورا در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری باعث شده تا جایگاه و اهمیت این نهاد دو چندان شود.

این شورا از دو طیف از شخصیت‌ها تشکیل شده است: فقها و حقوقدانان. طبق اصول قانون اساسی فقها منصوب مقام معظم رهبری بوده و حقوقدانان به پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و انتخاب مجلس،‌ راهی شورای نگهبان می‌شوند و برای یک دوره شش ساله انتخاب می‌­شوند. در ذیل اصل 91  قانون اساسی تصریح شده که حقوقدانان باید متخصص در رشته‌های مختلف علم حقوق باشند.  نصف اعضای حقوقدان و فقیه شورای نگهبان در اولین دوره، پس از سپری شدن سه سال، به قید قرعه تعویض خواهند شد. به این ترتیب، اعضای جدید، از توان و تجربه شش عضو سابق شورا استفاده خواهند کرد. انتخابات داخلی در شورای نگهبان همه ساله برگزار می‌شود تا دبیر، قائم مقام و سخنگوی این شورا برگزیده شود.

عباسعلی کدخدایی در سال 1380 با پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و رای اعتماد نمایندگان مجلس شورای اسلامی به جمع 6 نفره حقوقدانان شورای نگهبان راه یافت.

تاریخچه سخنگویی در شورای نگهبان مربوط به حدود سال 1380 است و تقریبا از آن زمان بود که بحث سخنگویی در این شورا جدی شد، پیش از آن شورای نگهبان سخنگوی رسمی نداشت و اخبار مربوط به شورا از طرق گوناگون به اطلاع افکار عمومی می‌رسید.

شورای نگهبان قبل از عباسعلی کدخدایی به طور رسمی 2 سخنگو داشته است؛ ابراهیم عزیزی از حدود سال 1380 به مدت 2 سال، غلامحسین الهام به مدت دو سال و بعد از آن از سال 1384 نیز عباسعلی کدخدایی با انتخاب اعضا و با حکم آیت‌ الله جنتی دبیر شورای نگهبان، این سمت را بر عهده گرفت. یکی از مهمترین خبرهایی که به فضای انتخابات ریاست جمهوری برمی‌گردد تأیید یا عدم تأیید “سلامت انتخابات” است که کدخدایی نظر شورای نگهبان را اعلام می‌کرد. همچنین دیگر موضوعی که سخنگوی شورای نگهبان را مورد توجه قرار می‌دهد اعلام نظر شورای نگهبان در مورد بررسی صلاحیت کاندیدای انتخابات‌ها است.

عباسعلی کدخدایی، محسن اسماعیلی، سام سوادکوهی و نجات ‌الله ابراهیمیان در روز 22 تیر 1392 به عنوان حقوق ‌دانان پیشنهادی از سوی قوه قضاییه جهت بررسی رأی اعتماد، به مجلس معرفی شدند که موضوع در جلسه علنی 23 تیر 1392 قوه‌ مقننه به رأی گذاشته شد و نهایتاً محسن اسماعیلی، سام سوادکوهی و نجات‌الله ابراهیمیان به ترتیب با 237، 147 و 130 رأی از مجموع 260 رأی مأخوذه به عنوان اعضای حقوقدان شورای نگهبان انتخاب شدند. دکتر سیامک ره پیک، عضو حقوقدانان شورای نگهبان با حکم حضرت آیت الله جنتی، به جای عباسعلی کدخدایی به عنوان معاون اجرائی و امور انتخابات شورای نگهبان منصوب گردید. عباسعلی کدخدایی نیز که پیش از این معاون اجرائی و امور انتخابات شورای نگهبان بود از سوی آیت‌ الله احمد جنتی به عنوان مشاور عالی دبیر شورای نگهبان در امور حقوقی و سیاسی منصوب شد. عباسعلی کدخدایی تا روز 25 تیر ماه 1392 نیز سخنگوی رسمی شورای نگهبان بود.

واکنش قدیمی ترین حقوقدان شورای نگهبان که پس از 12 سال با رای مجلس از سمت حقوقدانی شورای نگهبان بازماند تشکر از نمایندگان بود که این بار را از دوش او برداشته اند، کدخدایی گفت: «به دانشگاه باز می گردم و فعالیتم در دانشگاه بیشتر خواهد شد.» وی ادامه داد: «12سال در شورای نگهبان بودم. یعنی از سال 1380 به بعد عضو این شورا محسوب می ‌شدم. کار ما برای خداست و بدانید اگر کار برای خدا باشد، خستگی ندارد. 12 سال حضور در شورا زمان درازی است. اما به ‌دلیل اینکه هدف رضای خدا بوده، اصلا احساس خستگی نمی‌کنم.»

وی 12 سال در شورای نگهبان فعالیت داشت که 10 سال عضو و 2 سال معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان بود و پس از آن با حکم مقام معظم رهبری به عضویت هیات عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه منصوب شد.

تشکیل مرکز تحقیقات شورای نگهبان

عباسعلی کدخدایی در زمان حضورش در شورای نگهبان مسئول تشکیل هیئت تطبیق در شورای نگهبان بود که کار آن تطبیق مصوبات هیئت دولت و مصوبات مجلس با قانون اساسی بود و پس از ایشان، این مسئولیت به دکتر اسماعیلی سپرده شد. این مرکز نظر مشورتی خود را برای اعضای شورا عنوان می‌کند و در آن برخی از دانشجویان دکترای حقوق مشغول به فعالیت در زمینه برخی از اصول قانون اساسی هستند. نتیجه آن در بلند مدت ارائه مفصلی از قانون اساسی و شرح اصولی آن به دانشجویان و اساتید است.

از دیگر ویژگی‌های این مرکز که با تلاش و پشتیبانی کدخدایی در شورای نگهبان ایجاد شد شرح مذاکرات قانون اساسی بود که توسط عده‌ای از دانشجویان دکتری برای تسهیل کار شورای نگهبان در مرکز تحقیقات این شورا انجام می‌شد.

مقام معظم رهبری در دیداری در سال 1379، به اعضای شورای نگهبان توصیه هایی داشتند که یکی از آنها به نوعی ایجاد بانک اطلاعات بود تا شورا بتواند سوابق خود را در امور ثبت کند این مسئله در دو بخش اطلاعات انتخابات و دیگری در بخش اصول قانون اساسی ایجاد شد تا اعضای شورا نظرات قبل خود را که در این بانک ثبت می‌شود بدانند و نظرات آنها در امور بعدی با نظرات گذشته تلاقی پیدا نکند.

اظهارات کدخدایی در مورد انتخابات 1388 و حوادث پس از آن

عباسعلی کدخدایی در گفتگویی که در 26 آذر 1392 با خبرگزاری “تسنیم” داشت ضمن تاکید بر سلامت انتخابات 1388 در مورد ارتباطات خارجی طرفداران جنبش موسوم به سبز گفت: «اخباری که در قبل از انتخابات داشتیم، یک تلاش جمعی برخی از رسانه‌های معاند نظام بود و بی‌بی‌سی فارسی هم چند ماه قبل از انتخابات 88 راه‌اندازی شد. روندی که بی‌بی‌سی و بی‌بی‌سی فارسی داشت را شما در همه انتخابات ملاحظه می‌کنید، حتی هر حادثه کوچکی که در ایران اتفاق می‌افتد، موضع بی‌بی‌سی و به خصوص بی‌بی‌سی فارسی اظهر من الشمس است».

وی افزود: «ما آن موقع ‌دیدیم دستورالعمل‌هایی آمده بود که به حسب ظاهر، انتخاباتی است و برخی از افراد و گروه‌ها برای به میدان آوردن هوادارانشان استفاده می‌کنند ولی خیلی تعجب‌آور بود که این دستور‌العمل‌ها بیش از اندازه تشکیلاتی است و توصیه‌هایی دارند که انتخاباتی نیست و این جزوات و دستورالعمل‌ها از سوی کشورهای غربی به ایران تغذیه می‌شد.»

تدبیر حضور نمایندگان نامزدهای انتخاباتی در شورای نگهبان

وی در مورد تأیید سلامت انتخابات توسط نمایندگان کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 اظهار داشت: «در تهران هم برای اولین بار آمدیم و اعلام کردیم که نامزدهای انتخاباتی می‌توانند در شورای نگهبان نماینده داشته باشند. تا آن موقع چنین چیزی اتفاق نمی‌افتاد ولی این جزء تدابیر شورای نگهبان بود که خوشبختانه آمدند و ناظر بودند. برنامه این بود که تا پایان رأی‌گیری باشند ولی ما باز هم تمدید کردیم که تا پایان شمارش هم بمانند و خود آنها نیز تایید کردند که انتخابات مشکلی ندارد و بعداً هم آمدند و اعلام کردند. مثلاً اخیراً و بعد از مدتی اعلام کردند که انتخابات سال 88 انتخاباتی بود که سالم برگزار شد.»

راهپیماییها و اتفاقات عاشورا داخلی نبود

کدخدایی حوادث بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 را با برنامه ریزی خارجی دانست و تصریح کرد: «همه حوادثی که بعد از انتخابات اتقاق افتاد، مثل حوادثی که در راهپیمایی‌ها صورت گرفت و نهایتاً روز عاشورا اتفاقاتی که رخ داد و مقدسات مردم را هتک کردند، نشان از این بود که این نمی‌تواند داخلی باشد و مردم ما آنقدر خوب و ایثارگر و فداکار هستند که شاید اصلاً این‌ها به ذهنشان خطور نمی‌کند».

تهمت به نظامی که آبروی اسلام است خیلی سنگین است

وی با بیان اینکه توطئه “تقلب در انتخابات” از بیرون کشور تدبیر شده بود، گفت: «توطئه از بیرون تنظیم شده و در داخل افراد ساده‌لوحی آمدند و تهمت بزرگی را به نظام زدند که خب تهمت به یک شخص در قانون مجازات، مجازاتی سنگین دارد. تهمت به 70 میلیون نفر چه وضعیتی خواهد داشت؟ باید تصاعدی بالا رود. تهمت به نظامی که آبروی اسلام بوده و تمام هم‌ و‌ غمش حرکت در جهت آموزه‌های دینی بوده، تهمت خیلی سنگین‌تر از این‌هاست و من فکر می‌کنم قوانین ما هم برای مجازات واقعی  این‌ها که الان اگر بخواهد دادگاهی تشکیل شود و این افراد را مجازات کند، کافی نیست. سنگین‌ترین مجازات ما چیست؟ در قبال جرمی که این‌‌ها مرتکب شدند، قوانین مجازات ما قادر نیستند که مجازات واقعی این افراد را اعمال کنند.»

تظاهرات و تجمع در کشور بدون اجازه غیرقانونی است

عباسعلی کدخدایی در مورد تفسیر و قوانین اصل 27 قانون اساسی که مربوط به راهپیمایی‌ها و تجمعات است، اظهار داشت: «ما در حقوق وقتی از اصول قانون اساسی صحبت می‌کنیم ممکن است اصول قانون اساسی مطالبی را بیان کند و جزئیات آن را به قانون واگذار کند و یا دولت و مجلس در مواقعی قوانینی وضع کنند. قوانینی که در رابطه با تظاهرات و تجمع در کشور وضع شده است، سابقه طولانی دارد، برای همان دوره‌هایی است که خود آقایان مسئولین دوره بودند. این قوانین مقرر کرده که اگر کسی می‌خواهد تجمعی به پا کند، باید اجازه بگیرد و اگر اجازه نگیرد، تجمع غیرقانونی است. بالاخره قانون وضع شده و نمایندگان مجلس آن را تصویب کرده‌اند، آیا شما می‌توانید بگویید که من اصل قانون اساسی را قبول دارم ولی قانون را قبول ندارم؟! شما که مرجع قانون‌گذاری نیستید. مرجع قانونگذاری آن نماینده‌ای است که من و شما به آن رای داده‌ایم و رفته است مجلس و تصویب شده و به شورای نگهبان رفته و مغایرت آن با شرع و قانون اساسی بررسی شده و الان قانونی لازم الاجرا شده است. این سفسطه است که بگویید من فقط قانون اساسی را قبول می‌کنم و لا غیر. مگر شما مرجع قانون‌گذاری هستید؟»

مصادیق جرم‌های صورت گرفته در حوادث بعد از انتخابات

کدخدایی اضافه کرد: «مسئله مهم همان جرم ابتدایی بود که پذیرش یا عدم پذیرش حکم یک مرجع نظارتی است که به خودی ‌خود جرم نیست ولی وقتی دستوری را مقامی داده و شما قبول نمی‌کنید و مرتکب جرائم جدیدی می‌شوید، این‌هاست که وضعیت را نسبت به شما تغییر می‌دهد. بحث ما این بود که شما اگر نظری را قبول ندارید، خیلی خوب باید ساکت شوید. مثل کسی که در دادگاه محکوم می‌‌شود و کار دیگری نمی‌تواند بکند، اما اگر مطلب دیگری ندارید، خلاف است که بروید و مرتکب اعمال دیگری شوید و نظم را به هم بزنید.

اینکه اعتراض کرده و در خانه‌های مخفی توطئه کنند که چگونه با مردم و نیروهای نظامی و انتظامی برخورد کنند، در جایی رفتند و به پایگاه بسیج حمله کردند و در جایی به خانه‌های مردم حمله کردند. همه این‌ها مصداق “شورش” و تخریب اموال عمومی و مردم است. هر کدام از این‌ها در قانون مجازات، مجازات خاص خودش را دارد و هم مسبب و هم مباشر مسئولیت دارند. من نمی توانم اینجا باشم و مردم را تحریک کنم و در اثر تحریک عده‌ای بروند و خساراتی به دیگران وارد کنند و بگویم که من مسئول نیستم و در خانه و اتاق خود نشسته بودم، شما دارید تحریک می‌کنید.

خسارتهای اقتصادی حوادث پس از انتخابات 1388

عباسعلی کدخدایی گفت: «در خارج از کشور برخی از اقداماتی که به هر حال داشت به نفع جمهوری اسلامی ایران اتفاق می‌افتاد، با این حرکت‌هایی که صورت گرفت، متوقف شد و این خسارت‌هایی که به ایران وارد شد، اصلا قابل جبران نیست. خسارت‌های اقتصادی که در اثر وقوع این فتنه به جمهوری اسلامی ایران وارد شد. این‌ها را نمی‌دانم کدام دادگاه می‌تواند رسیدگی کند. آیا امکان رسیدگی اصلا وجود دارد؟ بخشی از این‌ها را باید فقط به آخرت واگذار کنیم. کسانی که مرتکب این اقدامات و هزینه برای ایران شدند، در آن دنیا پاسخگو باشند. برخی از بنگاه‌های اقتصادی خارجی که با ما مراوده اقتصادی داشتند، اعلام کردند که با ما همکاری نمی‌کنند.»

حصر یک اقدام تنبیهی موقت است

وی در بررسی حقوقی حصر سران داخلی جریانات 1388 گفت: «حصر به عنوان مجازات تلقی نمی‌شود. “حصر” یک اقدام “تنبیهی موقت” و اقدام “تأمینی موقت” است برای اینکه امنیت حفظ شود یعنی برای اینکه الان امکان رسیدگی نیست. “حصر” یک اقدام اولیه است که مقامات قانونی برای اینکه امنیت حفظ شود، اتخاذ کردند. حالا در آینده ببینیم چگونه باید به این اتهامات و جرایم رسیدگی شود. در قالب حقوقی یک اقدام تامینی موقتی است. باید به هر حال وضعیت روشن شود و دادگاهی تشکیل شود و به این اتهامات رسیدگی شود.»

انقلاب اسلامی و شورای نگهبان از دیدگاه کدخدایی

عباسعلی کدخدایی در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران در 27 تیر 1393 به مناسبت 26 تیرماه سالروز تاسیس نهاد شورای نگهبان قانون اساسی، گفت: «پس از این‌ که الطاف بی‌ کران الهی شامل مردم ما شد و با هدایت‌های پیامبر گونه امام خمینی(ره) انقلاب اسلامی به ثمر نشست و همچنان پشتیبانی‌های مردم ادامه یافت تا نهایتا منجر به شکل گیری شجره‌ طیبه جمهوری اسلامی ایران شد.»

وی اظهار کرد:‌ «نگاه به باورهای مردم ایثارگر ما در قبل از انقلاب نشان می‌دهد که مردم ما دو شعار پایه ‌ای نفی ظلم و ستم و بی‌عدالتی طاغوتی و تاکید بر اجرای احکام دین اسلام را به عنوان خواسته‌های اصلی خود مطرح می‌کردند. این خواسته‌ ها همواره قبل و بعد از انقلاب اسلامی مورد تایید و تاکید امام خمینی (ره) نیز قرار می‌گرفت.»

جمهوریت یکی از ارکان نظام جمهوری اسلامی است

کدخدایی با بیان این‌ که: «جمهوری اسلامی ایران یک نظام سیاسی متکی به پشتیبانی‌های مردمی بوده و هست. جمهوریت و حضور مردم به تعبیر مقام معظم رهبری یکی از ارکان نظام را تشکیل می‌دهد و به واسطه اعتمادی که میان امام و امت و همچنین مردم و مسئولین برقرار بود ما شاهد بودیم که در همان ابتدای کار انقلاب نوع نظام به همه پرسی گذاشته شد.‌ در اوایل سال 1359 از مردم خواسته شد که به نظام جمهوری اسلامی رای بدهند و مردم نیز با آرای آگاهانه و آزادانه خود با اکثریت قریب به اتفاق به جمهوری اسلامی ایران رای مثبت دادند. این در حالی است که این اتفاق در کمتر کشور‌هایی صورت می‌گیرد که نظام‌های سیاسی در آغاز به کار خود نوع نظام را به رای مردم بگذارند. پس از تعیین نوع نظام سیاسی بلافاصله مقدمات تدوین قانون اساسی آغاز شد و مجلس بررسی نهایی قانون اساسی با عنوان مجلس خبرگان اول شکل گرفت. پس از چند ماه متن قانون توسط مجلس خبرگان به تصویب رسید و بار دیگر این قانون به رای مردم گذاشته شد و ما مشاهده کردیم که در فاصله‌ای اندک هم نوع نظام سیاسی و هم قانون اساسی این نظام به عنوان سند ملی به رای مردم گذاشته شد.»

اشکال مشروطه، دقت نداشتن به قانون اساسی

کدخدایی با تاکید بر این ‌که هر نظام سیاسی در آغاز تاسیس نیازمند تلاش، مجاهدت و ایثار است، گفت: «مردم ایثارگر ما آزمون خود را با حضور در صحنه‌های مختلف انقلاب طی کردند. عقل سلیم و تجربه بشری به ما آموخته است که برای حفاظت، صیانت و پاسداری از نظام نیازمند تلاش و مجاهدت و اتخاذ راهکارهای مناسب هستیم. ما در ابتدا نمی‌توانستیم به این موضوع اکتفا کنیم که نظام سیاسی ایجاد شده و قانون اساسی نیز تدوین شده است و در مسیر اجرا حفاظت و صیانت از این دو را به فراموشی بسپاریم. تجربه ما در دوره‌ی نهضت مشروطه تجربه تلخی است. نهضت مشروطه، نهضتی مردمی بود که با حمایت علما و مراجع وقت و برای مقابله با بی‌عدالتی‌ها و استبداد و ظلم حکام وقت شکل گرفت، این نهضت در ابتدا به خوبی پیش رفت و هدایت‌های علما و مراجع عظام و پشتیبانی‌های مردم نشان داد که مردم به خوبی می‌توانند در این جهت گام بردارند، اما اشکالی که در این نهضت به وجود آمد این بود که این نهضت نسبت به پاسداری و صیانت از قانون اساسی نظام سیاسی وقت دقت لازم را نکرد.»

پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از وظایف شورای نگهبان

کدخدایی با اشاره به ماده 2 متمم قانون اساسی مشروطه خاطر نشان کرد: «گرچه تدوین کنندگان قانون مشروطه با اصرار علما به ویژه شیخ فضل‌ الله نوری اصل تراز را به متمم قانون اساسی مشروطه لحاظ کردند و در این اصل بر این موضوع اشاره داشتند که همیشه مجمعی از علمای تراز اول بر مصوبات مجلس نظارت داشته باشد تا از احکام شرعی تخطی نشود، اما این ساز و کار در ابتدا در نطفه خفه شد و نتیجه این شد که نهضت مشروطه با وجود این که نهضتی ضد دیکتاتوری و استبدادی بود به عکس خود تبدیل شود.»

عباسعلی کدخدایی با تاکید بر این ‌که: «قانون اساسی به عنوان یک سند ملی همواره بیانگر آرمان‌ها و اهداف مشترک مردم است و از حقوق و تکالیف متقابل فرد و دولت یاد می‌کند و به عنوان یک میثاق مشترک نیازمند پاسداری است» تصریح کرد: «تدوین کنندگان قانون اساسی در مجلس خبرگان به ویژه شهید بهشتی در این مطلب اظهار داشتند که دیگر تجربه دوران مشروطه تکرار نشود. به همین دلیل ساز و کاری موثر برای نظارت و پاسداری و صیانت از اسلامیت و جمهوریت نظام در قانون اساسی جمهوری اسلامی پیش بینی کردند. اصل 91 قانون اساسی نیز پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی را از وظایف شورای نگهبان یاد می‌کند.»

وظایف شورای نگهبان

کدخدایی با تاکید بر این ‌که: «شورای نگهبان با این تفکر تشکیل شد که در طول عمر نظام سیاسی ما انحرافی ایجاد نشود و آسیب‌ها و آفت‌هایی به نظام جمهوری اسلامی وارد نشود.» گفت: «در اصول مختلف قانون اساسی نظارت در دو بُعد تقنینی [قانون گذاری] و سیاسی به عنوان وظایف شورای نگهبان یاد شده است.»

وی در ادامه به تشریح وظایف شورای نگهبان پرداخت و گفت: «مصوباتی که در مجلس شورای اسلامی به تصویب می‌ رسند از جهت انطباق با شرع و قانون اساسی نیازمند دقت هستند، تاکنون و در 9 دوره گذشته مجلس شورای اسلامی بیش از 2800 مصوبه در مجلس به تصویب رسیده است که شورای نگهبان نسبت به همه‌ این موارد اظهار نظر کرده‌ است. برخی از این مصوبه‌ها با شرع مقدس مغایرت داشتند. برخی با حقوق مردم و اصول قانون اساسی. ما در طول‌ سال‌های پس از انقلاب بیش از سی و چند انتخابات را شاهد بودیم که نظارت بر برخی از این انتخابات‌ها بر عهده شورای نگهبان نبوده است اما در انتخابات‌هایی مانند انتخابات‌های ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی و همچنین همه پرسی‌ها که شورای نگهبان وظیفه‌ نظارت را عهده دار بوده است تلاش کرده تا با اتخاذ راهکار مناسب و استناد به اصول قانون اساسی و قوانین موضوعه نظارت دقیقی بر صحت انتخابات داشته باشد.»

انتخابات مظهر جمهوریت نظام شناخته می‌شود

کدخدایی با تاکید بر این ‌که: «در جمهوری اسلامی ایران انتخابات مظهر جمهوریت نظام شناخته می‌شود» خاطر نشان کرد: «در اصل 36 قانون اساسی بر این موضوع تاکید شده است که اداره‌ امور کشور از طریق اتکا به آرای عمومی است و مصداق آن نیز انتخابات است.»

وی در ادامه با اشاره به تاکیدات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری بر اصالت داشتن حضور مردم خاطرنشان کرد: «مقام معظم رهبری در مورد آراء مردم دو تعبیر زیبا دارند، ایشان سال‌های گذشته از آرای مردم به عنوان امانت‌های الهی یاد کردند و همچنین در انتخابات گذشته نیز از آرای مردم به عنوان حق‌الناس با تعبیری دقیق یاد کردند.»

نظرات دیگران در مورد عباسعلی کدخدایی

کدخدایی شخص سفارش‌ ناپذیری بود

آیت‌الله احمد جنتی دبیر وقت شورای نگهبان در مورد شخصیت عباسعلی کدخدایی گفت: «از همان ابتدا که با کدخدایی آشنا شدم، صداقت را در وجود وی احساس کردم. کل کار اجرایی و انتخابات به‌عهده آقای کدخدایی بود و وی به آن به‌خوبی عمل کرد و شخص سفارش‌ ناپذیری بود و مقید بود باید هر آنچه را در قانون است عمل کنیم. سفارش هم زیاد می‌آمد و از وی نیز توقع داشتند، ولی آقای کدخدایی به توقعات و سفارش‌ها توجهی نکرد و به‌حق استقلال خود و شورای نگهبان را حفظ کرد. بعضی‌ها می‌خواستند که مطلوب آنها و خواسته‌های آنها انجام شود، ولی آقای کدخدایی این کار را قبول نمی‌کرد و باعث می‌شد حتی نارضایتی در برخی مقامات بالایی در کشور بوجود بیاید.

زحماتی که آقای کدخدایی در ایام انتخابات متحمل شدند، بسیار سخت است و در طول مدت 2، 3 ماه قبل و بعد از برگزاری انتخابات، بار سنگینی به ‌عهده آقای کدخدایی بود و کارها به ‌گونه ‌ای بود که باعث می‌شد که وی تا پاسی از شب و یا حتی تا صبح در شورای نگهبان بماند و البته کارها را به‌ خوبی انجام و مدیریت می‌کرد، از این جهت کاملاً رضایت خود را از آقای کدخدایی اعلام می‌کنم.

وی با اشاره به عضویت کدخدایی به‌ عنوان سخنگوی شورای نگهبان نیز تصریح کرد: «سخنگویی مخصوصاً در ایام انتخابات بسیار سخت است که شخص به ‌گونه‌ای صحبت کند تا بهانه‌ای به دست کسی داده نشود. من یادم نمی‌ آید کسی در آن زمان از سخنگویی کدخدایی ایراد گرفته باشد.

آزمایش بزرگ وی در خدمت آیت‌ الله جنتی در فتنه 1388 بود

غلامعلی حدادعادل در مورد عباسعلی کدخدایی گفت: «هر حکومتی که حقوقدانان بزرگی داشته باشد قوت بیشتری دارد؛ چنانچه رهبران و بزرگان حکومت‌های موفق از حقوقدانان بوده‌اند. تصور نسل‌های قبلی از علم حقوق این بوده که صرفا به دعواهای بین اشخاص توجه می‌کردند و به نقش حقوق در سیاست بین‌المللی و دفاع از کشور کمتر توجه می‌شد. ما آقای کدخدایی را در دوره هفتم مجلس آزمودیم و آزمایش بزرگ وی در خدمت آیت‌الله جنتی در فتنه 1388 بود.»

اصولگرایانی که به آقای کدخدایی رای ندادند توجیح قابل قبولی نداشتند

آیت ‌الله سید احمد علم ‌الهدی در مراسم تجلیل از کدخدایی با اشاره به اظهار تاسف حدادعادل از رای ندادن مجلس به عباسعلی کدخدایی در تیرماه 1392 گفت:‌ «برادران و خواهرانی که با آرم اصولگرایی به مجلس رفته ‌اند و مردم هم آنها را با این عنوان برگزیده‌ اند باید بدانند که این موقعیت یک امتحان است. مخصوصا اینکه وقتی از آنها سوال شده است که چرا به آقای کدخدایی رای ندادید، توجیه قابل قبولی نداشتند. اگر کسی قرار شد در برابر بنده خدا توجیه قابل قبولی نداشته باشد آیا در درگاه خدا در مقام اینکه به این امانت خیانت نکرده است، می‌تواند توجیه و عذری ارائه دهد؟»

وی اظهار کرد: «عرصه‌های خدمت به این نظام ویژگی‌هایی دارد که در عرصه محکمه الهی شاید خطرناک‌ ترین موقعیت‌ها باشد و هر اندازه که ما بیشتر در منصب‌های مختلف سیاسی، اجرایی و عملیاتی نظام ظهور پیدا کنیم باید توجه داشته باشیم که این خطر شدیدتر خواهد شد و از آن طرف هم اگر مثل آدم‌های متحجر خودمان را کنار بکشیم سقوط نزدیک و شدیدتر است.»

حضور فعال در عرصه کار و علم

علی غلامی رئیس وقت دانشکده حقوق دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی کدخدایی افزود: «سبک رفتاری و حسن سلوک ایشان چه در مجموعه کاری و چه در محیط دانشگاه تهران به شکلی است که همگان بر نرم‌ خو و لین بودن اخلاق ایشان تاکید می ‌کنند و همین ویژگی باعث شده است دکتر کدخدایی با دانشجویان متعددی کارهای متنوعی را انجام دهد و این نشان دهنده روحیه مناسب رفتاری یک استاد است که بتواند دانشجویان را با خود همراه سازد. ایشان با روحیه خود توانست بین مسائل کاری و علمی تناسب خوبی ایجاد کند و با وجود اینکه حضورشان در شورای نگهبان وقت زیادی می‌گرفت، بطوری که هر کدام از مسئولیت‌هایی که آقای کدخدایی در شورا داشت می‌توانست وقت یک نفر را به خود ا ختصاص دهد، اما دیدیم ایشان با وجود انجام کارهای جانبی مراحل علمی را به خوبی طی کردند. به شکلی که امروز استاد تمام دانشگاه تهران هستند و از نظر علمی در بالاترین جایگاه قرار گرفته‌‌اند.»

عکس عباسعلی کدخدایی

بیوگرافی عباسعلی کدخدایی

زندگینامه عباسعلی کدخدایی

آشنایی با عباسعلی کدخدایی